سی تی اسکن چیست؟ معرفی دستگاه

سی تی اسکن

سی تی اسکن CT – Scanیکی از دستگاه هایی است که در آن از اشعه ایکس استفاده میشود  . در این مطلب قصد داریم آن را به طور کامل به شما معرفی کنیم .پیش تر به شما اشعه ایکس را معرفی کردیم. ناشناخته ایی که باعث تحول بزرگی در زمینه درمان  و تشخیص پزشکی شد.

تاریخچه

نظریه این دستگاه برای اولین بار در سال ۱۹۶۳، توسط  آلن کرماک مطرح شد.

اما سر گاد فری هانسفیلد سال ۱۹۷۲ در بریتانیای کبیر اولین دستگاه سی تی اسکن که از لحاظ تجاری قابل بهره برداری بود را در آزمایشگاه تحقیقات مرکزی EMI اختراع کرد .

این دستگاه در کلینیک میو روچستر واقع در مینه سوتا به کار گرفته شد. او به همراه همکارش ، یعنی مک لود مک کورمک ، به خاطر این اختراعشان  در سال ۱۹۷۹ برنده جایزه نوبل شدند .سال ها گذشت تا افرادی چون willi calendar سیستم های سی تی از نوع مارپیچی و مدل های پیشرفته تر اختراع کردند.

نحوه کار سی تی اسکن

در سی تی اسکن (computed tomography) اشعه ایکس ، با زوایای مختلف از قسمت مشخصی از بدن عبور میکند و باعث ایجاد تصاویر برش خورده از آن میشود .

بیایید آن را دقیق تر و با جزئیات بیشتر بررسی کنیم :

در CT، یک تیوب تولیدکنندهٔ اشعه ایکس، در مقابل یک دتکتورکه این اشعه را آشکار سازی میکند قرار داده شده، و با کمک یک دستگاه حلقه ایی که به شکل چرخشی در اطراف بیمار حرکت می‌کند، تصویر کامپیوتریِ مقطعی به صورت برش تولید می‌نماید. بخش های مختلف بدن  با فاصله دلخواه پرتوکار بریده بریده میشوند و در اختیار پزشک معالج قرار می گیرند.  سی تی در سطح آگزیال یا محوری است ، بقیه نما ها به وسیله بازسازی های کامپیوتری ساخته میشوند .

ماده حاجب

گاهی برای بهتر شدن کیفیت تصاویر و قابلیت تشخیص از مواد کنتراست زا (حاجب به اشعه )استفاده میکنند . استفاده از این مواد میتواند آناتومی مورد نظر را خیلی بهتر توصیف کند . ماده حاجب به پررنگ کردن بخش های خاصی از بدن کمک میکند . این کار را از طریق مسدود کردن اشعه ایکس انجام می دهد.  ماده حاجب در تصویر سی تی اسکن به رنگ سفید در می آید . از این روش می توان برای تاکید بر روی رگهای خونی، روده و ساختارهای دیگر استفاده کرد.

مواد کنتراست زا میتوانند از طریق دهان وارد بدن بیمار شوند ، که اغلب برای شخص خوش آیند نیست. یا همچنین از طریق تزریق به سیاهرگ های بیمار که باعث ایجاد حرارت در بدن او می شود.

برای تصویر برداری با تجسم بهتر از روده ها ، ماده حاجب را میتوان از طریق مقعد و با استفاده از لوله تنقیه وارد بدن کرد ، که به بیمار احساس نا راحتی میدهد.

عوارض سی تی اسکن

در تهیه گرافی معمولی با اشعه ایکس شما مقداری اشعه جذب می کنید . درCT_Scan از آن جایی که قرار است اطلاعات دقیق تر و با جزئیات بیشتری جمع آوری شوند ، طبیعتا مقدار اشعه ایی که شخص دریافت میکند به مراتب بیشتر است .

امروزه پرتو کاران  سعی میکنند شرایط تابشی را به گونه ایی تنظیم کنند که بیمار کم ترین میزان اشعه را جذب کند  .اما نمیتوان اثر مخرب بیولوژیکی اشعه ایکس را از بین برد . از این رو افزایش احتمال ابتلا به بیماری سرطان و جهش های ژنتیکی ، هر چند کم وجود دارد .

سی تی اسکن ممکن است به جنین شما آسیب برساند پس اگر باردار هستید ، این موضوع را حتما به پزشک معالج خود اطلاع دهید .

برخی افراد به مواد حاجب واکنش نشان میدهند . موارد آلرژِیک خیلی کم دیده میشود ، اما در هر صورت ممکن است اتفاق بیوفتد . در شرایط خفیف فرد دچار خارش و قرمزی پوست میشود . در واکنش های شدید تر خطر جدی مرگ وجود دارد .

کاربرد سی تی اسکن

چرا شخص سی تی اسکن انجام میدهد ؟

اگر اشعه تا این حد برای بدن مضر است . پس چرا باید از سی تی اسکن استفاده کرد ؟

مزایای این دستگاه تصویر برداری آن قدر زیاد است که معایب آن را کاملا کنار میزند.

اختلالات استخوانی یا ماهیچه ای مثل تومور های استخوانی ،توده یا حتی شکستگی با این دستگاه قابل تشخیص هستند. عفونت های داخلی و لخته های خونی میتوانند مشخص شوند. نتایج بدست آمده از سی تی اسکن میتواند به فرآینذ های جراحی و پرتودرمانی کمک کند .

از طریق سی تی اسکن روند درمان بیماری را نظارت میکنند. همچنین میتوانند آگاه شوند که اثر بخشی درمان تا چه اندازه بوده است .  تصادفی هایی که خون ریزی داخلی داشته و یا صدمه دیده اند ، معمولا تصاویر سی تی اسکن از آن ها گرفته میشود.

همان گونه که تا کنون متوجه شده اید ، سی تی اسکن یک روش تشخیصی است .

انجام سی تی اسکن

نکاتی که باید از آن ها آگاهی داشته باشید تا اگر وارد بخش سی تی اسکن شدید راحت تر  با محیط آن برخورد کنید .

دستگاه سی تی اسکن در بیمارستان ها و مراکز تصویر برداری است.  فرآیند به صورت سر پایی انجام میشود. و  بدون درد  (با در نظر نگرفتن مواد حاجب ) است . انجام تصویر برداری خیلی طول نکشیده و با دستگاه های نوین امروزی شما نهایتا ۳۰ دقیقه در بخش میمانید .

شما در داخل یک میز تنگ و باریک دراز می کشید که دو طرف آن باز است و میتوان آن را به یک تونل تشبیه کرد . شاید قرار گرفتن در یک فضای تنگ و باریک برای شما خوش آیند نباشد. اما جای هیچ نگرانی نیست و شما می توانید خونسردی خود را حفظ کنید .

همکاری با پرتوکار

در طول انجام سی تی اسکن شما باید بی حرکت بمانید .ممکن است از وسایلی مانند بالشت برای ثابت نگه داشتن شما استفاده شود.

شما روی میز دراز کشیده و به سمت داخل تونل هدایت میشوید .صدا هایی که شنیده میشود حاکی از تهیه تصاویر با برش های مقطعی از بدنتان می باشد .

مولد اشعه ایکس به دور شما می چرخد . هم زمان با آن آشکارگر اشعه ایکس نیز در حال گردش است . هر چرخش ، یک تصویر.

شخصی که سی تی اسکن را انجام میدهد ،در یک اتاق جداگانه و محافظت شده قرار گر فته تا از تابش های مضر ایکس دور بماند. او از طریق یک میکروفون با شما ارتباط برقرار میکند . در موقعیت های خاصی از شما میخواهد تا نفستان را حبس کنید ، یا حتی بیرون بدهید . شما باید دستور های شخص را تماما و به درستی اجرا کنید تا تصاویر خوبی حاصل شود و نیاز به تکرار دوباره عمل سی تی اسکن نباشد .

توجه داشته باشید در صورتی که در تصویر برداری از مواد حاجب به اشعه استفاده شود ، ممکن است لازم باشد از ۶ ساعت قبل ناشتا باشید . پس در این مورد با پزشک معالج خود مشورت کنید .

سخن آخر

امیدواریم مطالب این معرفی برای شما مفید بوده باشد و ما توانسته باشیم شما را هر چند کم با دستگاه سی تی اسکن آشنا کنیم . نظر خود را در بخش  نظرات با ما درمیان بگذارید .

تک ریپورتر ، همراه تکنولوژی

منابع

ویکی پدیا :دستگاه سی تی اسکن

درمانکده :blog/CT Scan